عراق در بین کشورهای همسایه، بیشترین اشتراکات را با جمهوری اسلامی ایران دارد و ژئوپلیتیک و تمامیت ارضی این کشور به هر سرنوشتی که مبتلا شود، برای جمهوری اسلامی مهم تلقی می‌شود؛ چرا که می‌تواند جغرافیای سیاسی و دورنمای حقوقی ـ بین‌المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران را به شدت تهدید یا تقویت و به‌تبع، آن را تحت تأثیر قرار دهد. به همین جهت، تبیین سناریوهای آیندۀ بحران عراق و ارزیابی و تحلیل تأثیرات متقابل آن بر حوزۀ حقوقی ـ بین‌المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران، هدف اصلی این پژوهش است. با نظر به فاکتورها و نیروهای پیش‌ران کلیدی و مهم‌ترین موارد عدم قطعیت، سناریوهای تحولات آتی عراق، از منظر نویسندگان پژوهش عبارت‌اند از:
- سناریوی بازپس‌گیری مناطق اشغال‌شدۀ عراق از دست داعش و تقسیم مسالمت‌آمیز، عادلانه و دموکراتیک قدرت در عراق (عراق دموکراتیک)؛
- سناریوی اتحاد میان اقوام و مذاهب عراق و افزایش قدرت ملی عراق (عراق متحد و قدرتمند)؛
- سناریوی افزایش اختلافات میان حکومت مرکزی، سنی‌ها و کردها و آغاز جنگ داخلی گسترده در عراق (عراق درگیر جنگ داخلی)؛
- سناریوی تجزیه و تقسیم عراق به سه شکل (عراق تجزیه‌شده).
در بررسی تأثیرات هریک از این سناریوها بر وضعیت و دورنمای حقوقی، بین‌المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران، مشخص شد که مطلوب‌ترین سناریو برای ایران، سناریو عراق دموکراتیک است و در این راستا پیشنهادهایی عرضه می‌شود.